Ֆերենց Կեմենի

Ֆերենց Կեմենի; հունգ.՝ Ferenc Kemény
Ծնվել է	հուլիսի 17, 1860
Ծննդավայր	Զրենյանին, Սերբիա
Մահացել է	նոյեմբերի 21, 1944 (84 տարեկան)
Մահվան վայր	Բուդապեշտ, Հունգարիայի Թագավորություն
Քաղաքացիություն	Հունգարիա
Կրթություն	Բուդապեշտի համալսարան, Կոլեժ դե Ֆրանս և Փարիզի համալսարան
Մասնագիտություն	մանկավարժ և մարզական պաշտոնյա
	Ferenc Kemény Վիքիպահեստում

Ֆերենց Կեմենի (հունգ.՝ Kemény Ferenc, 17 հուլիսի, 1860, Զրենյանին - 21 նոյեմբերի, 1944, Բուդապեշտ), հունգարացի գրող, մանկավարժ և հումանիստ։ 1901 և 1902 թվականներին ներկայացվել է Նոբելյան մրցանակի գրականության բնագավառում։

Կենսագրություն

Ֆերենց Կեմենին ծնվել է 1860 թվականի հուլիսի 17-ին Նեգիբեչկերեկում (ներկայում՝ Զրենյանին, Սերբիա)։ Դպրոցն ավարտել է Բուդապեշտում, այնուհետև սովորել է մանկավարժական համալսարանում։ Շուտով տեղափոխվել է Շտուտգարտ՝ շարունակելու կրթությունը և կատարելագործելու գերմաներենի իմացությունը։ 1883 թվականին Ֆերենց Կեմենին Բուդապեշտի համալսարանում ստացել է մաթեմատիկայի ու ֆիզիկայի ուսուցչի աստիճան։ 1884 թվականին նա մեկնել է Փարիզ, դասախոսությունների է հաճախել Քոլեջ դե Ֆրանս ուսումնահետազոտական կազմակերպությունում՝ հիմնականում նպատակ ունենալով կատարելագործել ֆրանսերենի իմացությունը։ Ուսանողական միջավայրում նա հանդիպել է Պիեռ դը Կուբերտենի հետ։ Որպես մանկավարժ՝ Ֆերենց Կեմենին տպավորված էր Կուբերտենի՝ կրթության բարեփոխմանը վերաբերող գաղափարներով։

Ըստ Հունգարիայի օլիմպիական ազգային կոմիտեի՝ Ֆերենց Կեմենին առաջինն է ընդգծել, որ դաստիարակչական նշանակությունից բացի սպորտը կարելի է օգտագործել է հանուն խաղաղության իրականացվող շարժման նպատակների իրականացման համար։ Այդ պատճառով էլ Փարիզում գտնվելու ժամանակ նա Կուբերտենին առաջարկել է վերսկսել Օլիմպիական խաղերի անցկացումը։

Հունգարիայի գավառներում որպես ուսուցիչ աշխատելու տարիներին Ֆերենց Կեմենին գիտական աստիճան է ստացել գերմաներեն ու ֆրանսերեն լեզուների բնագավառում։ 1890 թվականին նա սկսել է դասավանդել Էգերում, որտեղ հետագայում նշանակվել է դպրոցի տնօրեն։ Ֆերենց Կեմենին ճանաչում է ձեռք բերել կրթական համակարգի բարեփոխումներին վերաբերող հրատարակությունների շնորհիվ։

Ֆերենց Կեմենին խանդավառությամբ է վերաբերվել օլիմպիական շարժմանը։ Նա փորձել է միանգամից կազմակերպել կոմիտե, որ հունգարացի մարզիկները հնարավորություն ունենան մասնակցել առաջին Օլիմպիական խաղերին, որ անցկացվել են Աթենքում 1896 թվականին։ 1895 թվականի դեկտեմբերի 19-ին նա հիմնադրել է Հունգարիայի ազգային օլիմպիական կոմիտեն և իր վրա վերցրել կոմիտեի քարտուղարի պարտականությունները։ Նա այդ խաղերի ժամանակ հանդես է եկել նաև որպես դատավոր և մասնակցել է Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի բազմաթիվ նիստերի։ Խաղերից հետո նրա հրատարակությունները մեծ ճանաչում են գտել, և դրանց շնորհիվ Ֆերենց Կեմենին դարձել է հարգված անձ քաղաքական շրջանակներում։

1934 թվականին Ֆերենց Կեմենին եղել է մանկավարժության հանրագիտարանի խմբագիրներից մեկը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին բացահայտվել է, որ Կեմենին ունի հրեական ծագում։ 1944 թվականին նա ինքնասպանություն է գործել իր կնոջ հետ միասին։

1980 թվականի հունիսի 1-ին Էգերում բացվել է Ֆերենց Կեմենիի անունը կրող սպորտդահլիճ։

Մատենագրություն

Die Mittelschulen Ungarns (1896)
A béke-probléma megoldásának egyik módja I-V. Athenaeum, 1899, 1901.
Gesamstacademie. (Դրեզդեն-Լայպցիգ, 1901, էջ 148)
Всемирная академия I-IV. Athenaeum, 10 հատոր (1901) 109-119, 273-288, 441-460, 565-586
Világakadémia (Բուդապեշտ, 1902, 67 էջ)
Ինձ դուր է գալիս դասավանդելը II. Magyar Paedagogia, 12 հատոր (1903) 513-529. 578-594.
Entwurf einer internationalen Gegenwart und Zukunft der körperlichen Erziehung (Բեռլին, 1904)
A békemozgalom paedagogiai jelentősége Magyar Paedagogia, 15 հատոր (1906) 593-617
Խաղաղության շարժումն ու կրթության կարևորությունը խաղաղության հաստատմա գործում (Բուդապեշտ, 1907)
Սեռական խնդիրներ (Սեռական դաստիարակություն) (Բուդապեշտ, 1907, էջ 127)
A háború philosophiája Athenaeum, 18 հատոր (1909), 431-441
Խաղաղություն ամբողջ աշխարհում (Բուդապեշտ, 1911, 58 էջ)
Ներկա ու ապագա շարժումներ հանուն խաղաղության (Բուդապեշտ, 1914, стр. 25)
Magyar testnevelési rendszer! Magyar Paedagogia, 23 հատոր (1914), 505-521
A világháborúnak egyetemes nevelés- és iskolaügyi tanulságai (Բուդապեշտ, 1917)
Ինչ վերաբերում է օտար լեզուների դասավանդմանը Հունգարիայում, Magyar Paedagogia, հատոր 35 (1926), 29-40.
Magyar Pestalozzi-bibliográfia Magyar Paedagogia, հատոր 36 (1927) 100-114.
Տեխնոլոգիաներն ու մանկավարժությունը I. II. Magyar Paedagogia, 38 հատոր (1929) 9-22. 96-108
Gräfin M. Th. Brunszvik (Берлин, 1932)
Կրթության հանրագիտարան I-II. Szerk.: Kemény Ferenc (Խմբ.՝ Ժեստկի ֆերենց (Բուդապեշտ, 1933-1934 1936)
Կրթության բարեփոխումները Հունգարիայում, Magyar Paedagogia, 44 հատոր (1936) 116-131.
Կրթության ու մասնագիտական պատրաստականության ազգային բնույթը (Բուդապեշտ, 1936)
Gondolatok és gondok a Kitűnőek Iskolája körül Magyar Paedagogia, 51 հատոր (1942) 234-240.
A Fröbel-Brunszvik probléma Magyar Paedagogia, 52 հատոր (1943) 137-146

Աղբյուրներ

Gyulai Ágost: Kemény Ferenc (1860—1944) Magyar Paedagogia, 53-55. évf. (1944—1946) 51-52.
Kozák Péter: Kemény Ferenc és a magyar olimpiai mozgalom kezdetei. 1894—1907. In: Olimpiatörténeti tanulmányok. (Szerk.: Som Ferenc, Szakály Sándor) Eötvös Kollégium, Bp., 1989. 67-94. old.
Ki kicsoda a magyar sportéletben? I—III. Írta és szerkesztette Kozák Péter. Babits Kiadó, Szekszárd, 1994—1995.
Mező Ferenc: Az újkori olimpia Athéntől Melbourne-ig (1896—1956). Sport Lap- és Könyvkiadó, Bp., 1956.
Pedagógiai lexikon II. rész. Szerk.: Fináczy Ernő, Kornis Gyula és Kemény Ferenc. Révai Irodalmi Intézet kiadása, Budapest, 1936, 35. l.
Pedagógiai lexikon II.kötet. Főszerk.: Báthory Zoltán, Falus Iván. Keraban Könyvkiadó, Budapest, 1997, 190—191. l.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆերենց Կեմենի» հոդվածին։